Bilgisayarlı tomografi (BT)
yazar: PD Dr. med. Gesche Tallen, editör: Maria Yiallouros, türk tercüman: Sait Kont, Last modification: 2015/11/06 https://kinderkrebsinfo.de/doi/e2020
Bilgisayarlı tomografi (BT), vücudu röntgen ışınları yardımıyla kesitler halinde görüntüleyen özel bir röntgen tekniğidir. Bu teknik kanserli çocuk ve gençlerde ilk tanı ve tedavi süreci kontrolünde ve ayrıca ameliyat ve radyoterapi planlamasında alternatif olarak veya manyetik rezonans tomografisine (MRT) ek olarak uygulanır. Çabuk kullanılabilir bir teknik olması özelliği sebebiyle, acil tanı için de kullanılır.
Bilgisayarlı tomografi sırasında hasta hareketsiz yatar. Bu esnada bilgisayarla yönlendirilen bir röntgen ışını hastanın vücudu etrafında hareket ettirilir ve değişik yönlerden çok sayıda röntgen filmleri çekilir ve elde edilir.
BT cihazı çok sayıda ve değişik verileri saniyeler içerisinde işleyerek vücudun bir kesimini, santimetre veya milimetre aralıklarla kesitler halinde görüntüler. Bu görüntüler birer fotograf halinde basılır. Özellikle örneğin zor bir ameliyattan önce planlama aşamasında bu teknikle resimler üç boyutlu resim haline getirilebilir (3d-CT).
Röntgen tetkikinde olduğu gibi kireçli veya kemiksel yapılar (örneğin iskelet) BT görüntülerinde beyaz renkte, yumuşak dokular (örneğin kalp) gri renkte ve havalı dokular (örneğin akciğer ve bağırsak) siyah renkte görünür. Günümüzde modern BT aletleri artık bebeklerde ve küçük çocuklarda da narkoz (anestezi) veya müsekkin (sakinleştirici) vermeksizin tetkik amacıyla kullanılabilmektedir.
Tümör tanısında, örneğin bir ameliyat sonrası canlı tümörlü dokuyu diğer dokulardan ayırt edebilmek gerektiğinde, damardan bir kontrast maddenin verilmesi gerekir. Kontrast madde ya bir merkezi damar kateteri üzerinden (bir merkezi damar kateteri örneğin broviac kateteridir) veya el veya koldaki küçük bir damardan (perifer) hastaya acı vermeden verilebilir.
BT ağrılı bir işlem değildir, ama ışınlama yükü söz konusudur. BT daima radyoloji uzmanı bir doktorla yani bir radyologla ve tedavi ekibiyle birlikte değerlendirilir. Hayati tehlike arz eden acil durumlar dışında 18 yaşından küçük çocuk ve gençlerde BT tetkiki ancak radyolog tarafından bilgilendirme yapıldıktan ve çocuğun veya gencin velisi yazılı olarak onam verdikten sonra uygulanır.
